Kategoria: Socjologia społeczeństwa
POD WZGLĘDEM CECH
Będziemy natomiast starali się dowiedzieć, pod względem jakich cech charakterystyki społecznej jednostka zestawia siebie z otoczeniem w trakcie stereotypowego postrzegania sytuacji — w jakich kategoriach utożsamia się z nim, a w jakich mu przeciwstawia. Innymi słowy, chodzi o ustalenie, w jaki sposób struktura dramaturgiczna sytuacji międzyludzkich nakłada się w potocznej świadomości na strukturę pozycji i ról społecznych organizacji życia zbiorowego.Widzenie struktury społecznej przez pryzmat sytuacji bezpośrednich bywa tak samo zmienne, jak zmienne są sytuacje, w których uczestniczy jednostka. Za pomocą odmiennych cech — a niekiedy również wzdłuż innych podziałów — określa swoją tożsamość społeczną na tle otoczenia ten, kto odnosi sukcesy, oraz ten, kto boryka się z przeciwnościami, ten, kto może liczyć na czyjąś pomoc, oraz ten, kto pozostaje samotny.
UWYDATNIENIE W OCENIE
Uwydatniające się w ocenie wydarzeń międzyludzkich cechy struktury społecznej zależą od osobistego znaczenia zdeterminowanych mechanizmem życia zbiorowego sytuacji dla jednostki, która w nich uczestniczy. Układają się one zatem według wyróżnionych w przedstawionym wcześniej schemacie klasyfikacyjnym osi fabularnych. Tak się składa — ale chyba nie jest to tylko dziełem przypadku — że zmienność emocjonalnej atmosfery postrzegania nawiązuje do pewnych wciąż żywych w świadomości społecznej tradycji ujmowania zjawiska struktury społecznej.„Pozytywny bohater” określa swoją tożsamość w „zdrowym społeczeństwie” zestawiając się bezpośrednio przynajmniej z jednym spośród trzech typowych uczestników sytuacji międzyludzkich.
FUNKCJONALNIE ZRÓŻNICOWANY ORGANIZM SPOŁECZNY
Przede wszystkim ma on okazję zestawić siebie z partnerem, który występuje w stosunku do niego jako miarodajny wyraziciel społecznych wymagań i kryteriów oceny jednostki. Na ogół jest to przy tym ktoś, kto w ramach organizacji życia zbiorowego ma upoważnienie do tego, żeby zlecać bohaterowi zadania i nagradzać lub karać go w zależności od pozibmu ich wykonania. Po wtóre, ma okazję zestawiać siebie z partnerem, który tak jak i on otrzymuje do wykonania zadania i jest nich rozliczany. Ci dwaj partnerzy stanowią nieodzowny składnik ukształtowania sytuacji „pozytywnego bohatera”, nawet jeżeli w danym momencie nie są w niej bezpośrednio obecni. Bohater ten bowiem musi być wyróżniony przez kogoś i na tle kogoś.
OSOBA UPOWAŻNIONA
Poza tym jeszcze on sam może występować w stosunku do otoczenia jako osoba upoważniona i wtedy ma okazję zestawiać siebie z partnerem trzeciego typu — takim, który w ramach organizacji życia zbiorowego został podporządkowany jemu samemu. A zatem pod względem formalnym sytuacje „pozytywnego bohatera” odznaczają się wybitnie hierarchiczną strukturą. Stale oddziałujący na ich ukształtowanie pierwszy partner wchodzi do akcji z wyższego, niż reprezentowany przez bohatera, szczebla organizacji życia zbiorowego. Jeżeli zaś w akcji pojawia się również trzeci partner, sytuacje te powstają ze splotu wzajemnych oddziaływań przedstawicieli aż trzech szczebli organizacyjnych, gdzie bohater odgrywa rolę ogniwa pośredniego.